طراحی آزمایش‌ها (DOE) چیست؟

DOE (مخفف عبارت Design Of Experiments به معنی طراحی آزمایش‌ها) یکی از تکنیک‌های بهبود فرآیند تولید محسوب می‌شود.

طراحی آزمایش‌ها دانشی است که به کمک آن می‌توان اثرگذاری هر یک از عوامل مؤثر بر فرآیند را بر مشخصه‌های خروجی به شکل یک معادله بیان کرد.

طراحی آزمایش را می‌توان «ایجاد تغییرات هدفمند در مشخصه‌ها و عوامل اثرگذار، برای مشاهده تغییرات در مشخصه خروجی یا پاسخ» تعریف کرد.

به‌کارگیری این تکنیک موجب بهبود در فرآیند طراحی و تولید محصولات موجود یا جدید خواهد شد.

باید توجه کرد که تکنیک DOE منحصر به کاربردهای تولیدی و صنعتی نمی‌شود و در تمام فرآیندها قابل به‌کارگیری است.

 

اهداف طراحی آزمایش:

• تعیین متغیرهایی که بیش‌ترین تأثیر را در پاسخ (خروجی) دارند.
• تعیین موقعیت متغیرهای مؤثر x به طوری که تقریباً y همیشه نزدیک مقدار اسمی مطلوب باشد.
• تعیین موقعیت متغیرهای مؤثر x به طوری که تغییرپذیری y کوچک باشد.
• تعیین موقعیت متغیرهای مؤثر x به طوری که اثرهای متغیرهای کنترل ناپذیر z1, z2, …, zq می نیمم شوند.

 

کاربردهای طراحی آزمایش:

• نتایج فرآیند را اصلاح می‌کند. (میانگین دلخواه)
• تغییرپذیری را کاهش می‌دهد.
• زمان تکوین را کاهش می‌دهد.
• کل هزینه را کاهش می‌دهد.

 

مراحل انجام طراحی آزمایش طرح‌های عاملی:

1. فرآیندی که باید موردمطالعه قرار گیرد را تعریف کنید.
2. متغیر(های) پاسخ را تعیین کنید.
3. دقت و صحت اندازه‌گیری را تعیین کنید.
4. عامل‌های اولیه برای بررسی را تعیین کنید.
5. سطوح عامل‌های انتخاب‌شده را تعیین کنید.
6. طرح آزمایش را انتخاب کنید.
7. برنامه‌ای برای کنترل متغیرهای خارجی تهیه کنید.
8. آزمایش را بر حسب طرح انتخاب‌شده انجام دهید.
9. نتایج را تجزیه و تحلیل و نتیجه گری نمایید.
10. فرایند جدید را صحه‌گذاری و مکتوب نمایید.

 

انواع روش‌های طراحی آزمایش:

• یک عامل در یک زمان – One Factor at a time
• چند عامل در یک زمان – Multi Factor at a time
• طرح عاملی کامل (فاکتوریل) – Full Factorial Design
• طرح عاملی کسری – Fractional Factorial Design

 

معرفی کتاب طراحی آزمایش‌ها (DOE):

برای مطالعه، این کتاب‌ها را پیشنهاد می‌کنیم:

• کتاب طراحی و تحلیل آزمایش‌ها، تالیف داگلاس سی. مونتگومری، ترجمه دکتر رسول نورالسناء
• کتاب طراحی آزمایش‌ها، تالیف لاری بارنتین، ترجمه دکتر رسول نورالسناء

دوره آموزشی طراحی آزمایش‌ها (DOE)

ثبت دوره‌های آموزشی مورد نظر شما